[Review sách] BẠCH DẠ HÀNH – Higashino Keigo

“Bạch dạ hành” là một trong những cuốn tiểu thuyết trinh thám tâm lí nổi tiếng nhất của Higashino Keigo, một quyển sách để lại nhiều day dứt cho độc giả, một lần nữa ta lại phải tự đặt câu hỏi “đáng thương hay đáng trách đây?”. Bài viết dưới đây mình chia làm 2 phần: spoil và non-spoil, vì rất khó để bộc lộ hết cảm xúc mà quyển sách mang lại khi không nói sâu vào nội dung của tác phẩm.

NON-SPOIL

Tác giả: Higashino Keigo
Dịch giả: Diệu Thư
Năm xuất bản: 2014 (1999 ở Nhật)
Nhà xuất bản: NXB Hội Nhà Văn
Công ty phát hành: Nhã Nam
Số trang: 586
Genre: Fiction, Mystery, Mystery Thriller, Crime, Japanese Literature
Rating: 5/5
Xem cách mình cho rating tại đây để dễ hình dung hơn nhé!

Điều đầu tiên phải nói là “Bạch dạ hành” là một trong những cuốn tiểu thuyết trinh thám tâm lí đen tối và để lại nhiều day dứt cũng như suy ngẫm nhất cho tôi.

Tóm tắt từ tác phẩm:
“Kosuke, chủ một tiệm cầm đồ bị sát hại tại một ngôi nhà chưa hoàn công, một triệu yên mang theo người cũng bị cướp mất.
Sau đó một tháng, nghi can Fumiyo được cho rằng có quan hệ tình ái với nạn nhân và đã sát hại ông để cướp một triệu yên, cũng chết tại nhà riêng vì ngộ độc khí ga. Vụ án mạng ông chủ tiệm cầm đồ rơi vào bế tắc và bị bỏ xó.
Nhưng với hai đứa trẻ mười một tuổi, con trai nạn nhân và con gái nghi can, vụ án mạng năm ấy chưa bao giờ kết thúc. Sinh tồn và trưởng thành dưới bóng đen cái chết của bố mẹ, cho đến cuối đời, Ryoji vẫn luôn khao khát được một lần đi dưới ánh mặt trời, còn Yukiho cứ ra sức vẫy vùng rồi mãi mãi chìm vào đêm trắng.”

Ở chương 2 câu chuyện tiếp diễn 3 năm sau đó, xoay quanh Ryoji – con trai nạn nhân và Yukiho – con gái của nghi can Fumiyo như một thước phim kể lại toàn bộ quá trình trưởng thành của 2 đứa trẻ từ 11 tuổi (1973) cho đến 30 tuổi trong 586 trang trên cuộc hành trình trong đêm trắng (tên nhan đề). Câu chuyện ngày càng đi xa vụ án ban đầu nhưng lại càng có nhiều sự kiện phạm pháp thậm chí là án mạng xảy ra, mọi người xung quanh Ryoji và Yukiho cũng bắt đầu bị cuốn vào vòng xoáy, lần lượt rơi vào bất hạnh.

Theo dấu hành trình đó là thanh tra cảnh sát Sasagaki, người phụ trách vụ án năm đó, dù vụ án đã quá thời hạn khởi tố nhưng ông vẫn tiếp tục điều tra. Ông là người kiên trì với vụ án nhất và có lẽ cũng là người hối tiếc nhiều nhất trong tác phẩm.

Tài năng kể chuyện tuyệt vời của Higashino Keigo

Câu truyện tiếp diễn dưới góc nhìn của nhiều nhân vật, nhờ vậy ta có thể thấy rõ diễn biến tâm lí và hình dung được tính cách của từng nhân vật phụ, đồng thời tính cách nhân vật chính cũng hiện rõ dần nhưng vẫn giữ được nét bí ẩn riêng. Mỗi nhân vật là một mắc xích nhỏ, chân tướng vụ án ban đầu cũng từ từ hé lộ qua các mắc xích này nhưng độc giả phải tự mình xâu chuỗi lại những chi tiết của vụ án để tạo thành một câu truyện hoàn chỉnh.

Một cái hay nữa của Higashino Keigo là ông đã khéo léo lồng ghép các sự kiện xã hội, kinh tế, thể thao nổi bật của Nhật Bản vào thời điểm câu truyện tiếp diễn như khủng hoảng dầu mỏ, nền kinh tế bong bóng, thời đại máy tính, trò chơi điện tử,… Đồng thời rất nhiều thực trạng và tệ nạn xã hội được đề cập đến như bán dâm, cưỡng hiếp, làm giả thẻ ngân hàng, ăn cắp và bán lậu các sản phẩm trí tuệ,…

Sự thấu hiểu, cảm thông và niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người ở Keigo

Khi kết thúc tác phẩm cảm xúc của mình không đọng lại nhiều, nhưng sau khi tổng hợp và xâu chuỗi lại mọi việc, nỗi buồn dần thấm vào trong, thật sự đau lòng. Không một phân đoạn được nhìn dưới góc độ của nhân vật chính, không một đoạn đối thoại, không một ánh mắt giao nhau, không một câu khẳng định của tác giả khiến ta cứ day dứt mãi không yên. 

Mặc dù Keigo đã mô tả nhân vật mình hết sức tàn độc nhưng ta có thể thấy sự cảm thông và thấu hiểu của ông dành cho nhân vật của mình nói riêng và cho con người nói chung. Ông tin vào bản chất tốt đẹp của con người, rằng kẻ ác không tự xấu đi mà được gieo mầm bởi sự xấu xa của chính con người. Mầm ác đó lớn dần, đơm hoa, kết trái rồi lại được gieo vào người khác, lây lan như dịch bệnh. 

Vì là cuộc hành trình dài gần 20 năm, nên có rất nhiều nhân vật xuất hiện, hơn 36 nhân vật và đều là tên Nhật Bản, mỗi nhân vật xuất hiện trong vài phân cảnh nhưng tên họ sau đó có thể được nhắc đến ở những năm sau, nên có phần khó nhớ, bên dưới cuối bài mình có để hình sơ đồ mình vẽ về mối quan hệ của các nhân vật cùng từ khóa đặc trưng, có 3 sơ đồ, từ 10 tuổi – đại học, sau đại học và tổng thể, bạn nhấp vào hình ảnh bên dưới để nhìn rõ hơn nhé! Hy vọng nó sẽ giúp được bạn trong quá trình đọc Bạch dạ hành (Các bạn nhớ lưu ý mốc thời gian trong truyện nhé kẻo nhìn sơ đồ mà đoán được diễn biến câu truyện). Các bạn cũng nên có 1 quyển sổ tay ghi chú các cột mốc thời gian sự kiện để hiểu rõ hơn về tác phẩm, như mình có nói ở trên chi tiết vụ án được hé lộ từ từ và độc giả phải tự mình xâu chuỗi lại. Nếu chưa quen với phong cách của Keigo thì quyển này có phần hơi khó một chút, nhưng chỉ một chút thôi, mình tin rằng bạn có thể làm chủ được tác phẩm! 

“Natsumi này, trong một ngày, có lúc mặt trời lên cao, cũng có lúc mặt trời lặn xuống. Đời người cũng như thế, có ban ngày thì phải có đêm đen, chỉ là không giống như mặt trời kia, lúc lặn lúc mọc theo định kỳ. Có một số người, cả đời đều sống dưới ánh mặt trời rực rỡ, cũng có một số người lại không thể không sống trong đêm đen tăm tối. Điều con người ta sợ hãi, chính là vầng dương vẫn luôn tồn tại kia lặn xuống rồi không mọc lên nữa, cũng chính là sợ hãi ánh sáng vốn chiếu trên người mình đột nhiên biến mất… Còn tôi, xưa nay chưa từng sống dưới ánh mặt trời… Tôi chưa bao giờ có mặt trời, thế nên tôi không sợ mất đi nó.” – Yukiho

Ít ra trong một câu truyện đau thương và tăm tối thế này vẫn còn có cái kết viên mãn của Tomohiko và Hiroe, vẫn còn mẫu chuyện tình đáng yêu của Eriko cùng Shinozuka và cả chốn thư viện bình yên. Ít ra cũng có thể xoa dịu được tâm hồn này đôi chút… Cảm ơn chú, Higashino Keigo!

Xem thêm các tác phẩm khác của Higashino Keigo:
ĐIỀU KỲ DIỆU CỦA TIỆM TẠP HÓA NAMIYA
PHÍA SAU NGHI CAN X
NGÔI NHÀ CỦA NGƯỜI CÁ SAY NGỦ
ÁC Ý

SPOIL

CẢNH BÁO: spoil nặng, bạn nên cân nhắc trước khi đọc.

Dưới đây mình sẽ nói nhiều hơn và sâu hơn về ảnh bìa của tác phẩm và mối quan hệ của nhân vật trong “Bạch dạ hành”. Spoil khá nhiều chi tiết đắt giá trong truyện, nên mình khuyến khích mọi người hãy đọc truyện trước nhé!

Hình ảnh cây kéo trong “Bạch dạ hành”

Cây kéo được sản xuất ở Đức, có người mang đến cầm ở nhà Kirihara, Ryo dùng cây kéo này để cắt giấy từ lúc anh còn học cấp I, và nó luôn đi theo Ryo cho tới lúc anh 29 tuổi. Cây kéo mở đường vào đêm trắng và cũng là thứ kết thúc con đường trong đêm trắng của anh. Cây kéo buộc chặt anh vào tội ác nhưng cũng chính nó giải thoát cho anh. Cây kéo gắn kết anh với Yukiho nhưng cũng chính nó chia cắt anh với Yukiho. Ryo dùng chiếc kéo này để cắt ra hình ảnh chiếc thuyền, sợi dây thừng tinh xảo, hình ảnh bé trai dắt tay bé gái, hình con tuần lộc,… và cũng dùng chính chiếc kéo này để cắt bỏ những mối quan hệ xung quanh mình, những vật cản trên con đường của anh và Yukiho: đầu tiên là ba anh Kirihara Yosuke, kế đến là Namie (chi tiết này không được tác giả khẳng định mà do mình đự đoán vì Namie chết do bị một vật nhọn giống như dao đâm vào ngực và bụng, vẫn chưa tìm được hung khí và chỉ có Ryo cùng Tomohiko là biết cô ở khách sạn công vụ Nagoya. Trong vụ án của ông Yosuke hung khí vẫn chưa xác định được và bị xác định nhầm là dao mảnh nên Ryo nếu có gây án cũng sẽ dùng lại hung khí này để đánh lừa cảnh sát), và cuối cùng là kết thúc mạng sống chính mình để bảo vệ Yukiho. 

Hình ảnh bé trai dắt tay bé gái trên ảnh bìa của tác phẩm

Đây là hình ảnh Ryo cắt bằng cây kéo của mình, cũng là hình ảnh tượng trưng cho cuộc đời của Ryoji và Yuhiko, 2 đứa trẻ cô độc chưa từng được sống dưới ánh mặt trời mà ngày càng chìm sâu vào đêm tối, thứ ánh sáng duy nhất họ nhận được là sự tồn tại của đối phương. Chính Ryo và Yuhiko tự cô lập mình trên con đường riêng hay chính những người thân yêu nhất của 2 đứa trẻ đã đưa chúng đến đó rồi quay đầu bỏ đi theo hướng ngược lại? Để rồi ngoài đối phương chúng không còn có thể tin bất cứ ai trên cuộc đời này nữa…

“Kết quả, Yukiho không bao giờ dùng gương mặt thật để đối mặt với thế gian, Ryoji thì đến giờ vẫn đang luẩn quẩn trong ống thông gió tăm tối.”

Mối quan hệ của Ryoji và Yukiho? Liệu Yukiho có yêu Ryoji không?

Hẳn mọi người đều nghĩ Ryoji yêu Yukiho, nhưng liệu Yukiho có yêu Ryoji không? Có lẽ đây là câu hỏi được tranh luận khá nhiều, nhưng theo cảm nhận và ý kiến của mình, là có. Yukiho yêu Ryoji.

 Trước tiên mình sẽ nhắc lại một số chi tiết trước:

     +Ryoji đã giết cha mình để bảo vệ Yukiho, thậm chí biết đâu anh còn có suy nghĩ rằng mình phải thay cha bù đắp cho Yukiho. Anh luôn đứng trong bóng tối để bảo vệ Yukiho, làm những việc kinh tởm nhất để giúp cô thực hiện được mong muốn của mình, thậm chí là bất cứ việc gì cô yêu cầu và đỉnh điểm là lặp lại tội ác của cha mình khi cưỡng hiếp bé Mika. Cậu từng nới với Noriko rằng không thể ra với bất kì người phụ nữ nào,mình tin câu nói này là thật vì cậu đã rất tự tin thách thức Namie khi cô coi thường khả năng tình dục của cậu. Ryoji cũng từng nói rằng tay Noriko quá nhỏ khi cô đang cố giúp cậu, nên chắc chắn trước đây cậu đã từng xuất tinh trong tay của người phụ nữ khác. Chắc hẳn bạn còn nhớ, Ryoji từng giúp Tomohiko che giấu cái chết của Hanaoka bằng cách lắp đầy tinh dịch nhóm máu AB, và người phụ nữ duy nhất trong phòng, đóng giả Hanaoka chắc chắn là Yuhiko (gián tiếp qua lời kể của thầy giáo dạy toán Masaharu). 

     +Còn về phần Yukiho, cô từng tự tay may tặng cho Ryoji một chiếc túi có thuê chữ RK (Ryoji Kirihara). Eriko từng nói người Yukiho yêu nhất không phải là Makoto, Imaeda suy đoán rằng đó có thể là Shinozuka, nhưng chẳng qua đó cũng là suy đoán từ một phía của riêng ông vì ông không hề biết vẫn có một Ryoji nữa cũng như vẫn chưa điều tra ra mối quan hệ của 2 người. Và còn một chi tiết quan trọng khác là Yukiho đã lập kế hại Shinozuka từ trước khi cô biết về Imaeda. Ryoji tiếp cận Noriko vì cô làm việc ở đại học Teito dựa trên thông tin ở công ty mai mối, Shinozuka nhờ Imaeda điều tra vào cuối tháng sáu trong khi Ryoji đã tìm cách tiếp cận Noriko từ tháng tư. Nên mình nghĩ việc cô hại Shinozuka là vì anh không thích cô và tìm cách can thiệp vào hôn lễ chứ không phải để trả thù khi biết anh nhờ người điều tra cô hay vì anh đã phớt lờ cô ở tang lễ của bà Reiko. Yukiho cũng từng nói cuộc đời cô không có mặt trời, có lẽ ánh mặt trời đã biến mất kể từ lúc mẹ cô bán dâm cô cho những người có sở thích ấu dâm, nhưng có thứ khác thay thế ánh mặt trời soi sáng màn đêm của cô, giúp cô vùng vẫy sống được đến giờ, nên chắc chắn ánh sáng đó đã xuất hiện từ rất lâu rồi, nói cách khác ánh sáng đó và cũng là người duy nhất cô tin tưởng trên thế giới này chính là Ryoji.

Chắc hẳn bạn cũng đã có câu trả lời rồi, và một điều cần phải xem xét nữa là sau tất cả những gì đã trải qua trong quá khứ thì cả Ryoji và Yukiho đều có tâm lí méo mó, nên tình yêu đối với họ cũng vậy, vừa là tình yêu nhưng cũng không hẳn là tình yêu, mà là một thứ tình cảm méo mó những thậm chí còn sâu sắc hơn cả tình yêu, mà mình vẫn chưa đủ ngôn từ để gọi tên thứ tình cảm này.

—————————————-

Sau bao nhiêu toan tính, vô số kế hoạch, đánh đổi biết bao đau đớn và mạng người, cuối cùng sau hành trình đó đạt được những gì? Để bảo vệ linh hồn mình hay đánh mất cả phần linh hồn còn sót lại?

Mình tự hỏi lúc Ryoji cưỡng hiếp bé Mika, anh đã nghĩ gì khi chính anh đang lặp lại tội ác của cha mà anh từng căm ghét? Nhưng tất cả đã kết thúc rồi, với Ryoji đó vừa là hành động duy nhất bảo vệ Yukiho vừa là sự giải thoát cho linh hồn anh. Còn Yukiho, cô mất đi ánh sáng duy nhất trong cuộc đời mình, mãi mãi cô độc trong màn đêm tâm tối, đó có phải là sự trừng phạt thích đáng hay chưa?

Tác phẩm của Keigo luôn khiến người ta phải một lần đặt câu hỏi “đáng thương hay đáng trách đây?”. Nhưng chắc chắn một điều rằng Ryo dù là 11 tuổi hay 30 tuổi cũng đều làm tim ta đau nhói, một Ryo với điều ước cả đời chỉ đơn giản là: được “đi dưới ánh mặt trời”…

Thương cho hành trình 19 năm cố gắng vẫy vùng nhưng cuối cùng lại càng chìm sâu vào đêm tối. 

Thương cho sự tha hóa ở một kiếp người và đỉnh điểm là lặp lại tội ác mà chúng từng căm ghét.

Thương cho bóng lưng cô độc ở cuối truyện, cá bống trắng đi rồi, tôm pháo phải sống như thế nào đây?…

“Bầu trời của tôi không có ánh mặt trời, chỉ toàn là bóng đêm, nhưng không hề tối tăm, vì có thứ khác thay thế cho mặt trời. Tuy không được sáng như mặt trời, nhưng đối với tôi thì thế đã đủ rồi. Nhờ chút ánh sáng này, tôi có thể biến đêm đen thành ngày rạng. Cô có hiểu không? Tôi chưa bao giờ có mặt trời, thế nên tôi không sợ mất đi nó.” – Yukiho

—————————————-

Đến cuối cùng có lẽ hình ảnh đẹp nhất trong “Bạch dạ hành” là hình ảnh cậu bé hối hả chạy đến thư viện để khoe với cô bé mình yêu thích về tác phẩm mới nhất, về tài cắt giấy của mình; là hình ảnh cô bé giới thiệu cho cậu trai quyển sách mình yêu thích; là hình hai đứa trẻ cùng đọc sách, cùng cắt giấy với nhau trong thư viện – chốn bình yên duy nhất của hai trái tim thơ bé lúc bấy giờ.